имтийозли кредит кимларга берилади
Imtiyozli ta’lim krediti
162 oygacha
O’qish muddati + 6 oy
Boshlang’ich badalsiz kredit
Arizani tezkor ko’rib chiqish
Oliy ta’lim tashkilotlarining kunduzgi ta’lim shaklida bakalavriyat ta’lim yo’nalishi va magistratura mutaxassisligiga to’lov-kontrakt asosida o‘qishga tavsiya etilgan yoki qabul qilingan, shuningdek o’qishini ko’chirgan talabalarning o’qishi uchun ajratiladi.
Kredit shartlari
Kredit muddati
O’qish davridan kelib chiqqan holda 162 oygacha
Imtiyozli davr
O’qish muddati+6 oy
Kredit summasi
To’lov-kontraktda belgilangan summa
O’zbekiston Respublikasi fuqarosi bo’lgan talabalarga asosiy qarzi talabaning rasmiy o’qish muddati tugagandan so’ng, 7-oydan boshlab 7 yil davomida qaytarish sharti bilan beriladi. Kredit uchun foizlar kredit ajratilganidan boshlab hisoblanadi va to’lab boriladi.
Ta’lim krediti teng ulushlarda to’rt qismga bo’lib, to’lov miqdorining 25 foizi – 15 sentyabrgacha, 50 foizi – 1 yanvargacha, 75 foizi – 1 aprelgacha va 100 foizi – 1 iyulgacha bo’gan muddatda o’kazib beriladi.
Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga ta’lim krediti ajratilmaydi.
Markaziy bankning amaldagi asosiy stavkasi miqdorida. Agarda, Markaziy bankning asosiy stavkasi pasaytirilgan taqdirda, ta’lim krediti bo‘yicha foiz stavkasi mutanosib ravishda pasayadi, Markaziy bankning asosiy stavkasi oshirilgan taqdirda esa ta’lim krediti bo‘yicha foiz stavkasi o‘zgarishsiz qoladi.
Имтиёзли кредитлар бўйича ставка ҳозирча 16 фоиздан кам бўлмайди
2020 йилдан барча имтиёзли кредитлар ставкаси 16 фоиздан кам бўлмайди. У пасайиши ҳам мумкин, аммо у Марказий банк асосий ставкасидан фарқли бўлмайди. Банк раиси ўринбосари имтиёзли кредит масаласига ойдинлик киритиб, нега тартиб ўзгарганига муносабат қилди.
«2019 йил ноябрь ойида президентимиз имзолаган 5877-сонли қарорига асосан имтиёзли кредитлар бўйича бу йилдан бошлаб тартиб ўзгаряпти. Бериладиган имтиёзли кредитлар, дегани уларнинг фоиз ставкаси Марказий банкнинг асосий фоиз ставкасида ёки қайта молиялаш асосий фоиз ставкаси баробарида бўлади. Ҳозирги кунда бизнинг асосий фоиз ставкамиз 16 фоиз. Лекин ҳеч кимга кредит етмай қолиш ёки пул етмай қолиш ҳолатлари бўлмайди», — дея қайд этди у.
Бехзод Ҳамроевга кўра, жорий йилда ҳукуматнинг асосий 7 та дастури бўйича банклар томонидан катта кредитлар ажратиш режада бор. Дастурлар ижросида 3 та банк — «Халқ банки», «Микрокредитбанк» ва «Агробанк» фаол бўлиши кутилмоқда.
Инфляцион таргетлаш — бу давлат идоралари томонидан мамлакатда инфляцияни назорат қилиш учун кўрадиган монетар чора-тадбирлар мажмуи. Бунинг учун ўрта муддатли макроиқтисодий прогноз белгиланиши, прогноздан четга чиққан тақдирда — иқтисодиётдаги мақбул ҳолатга қайтишга имкон берувчи чора-тадбирлар мажмуи ишлаб чиқилиши керак.
Марказий банкнинг асосий ставкасидан кам рақамларда кредит ажратилиши инфляцияга салбий ўтказиши мумкин. Шу туфайли, мутахассислар кредитлаш сиёсатида имтиёзли тушунчаси айнан МБ қайта молиялаш ставкасига тенг бўлишини маъқуллашмоқда.
Имтийозли кредит кимларга берилади
Ўзбекистонда олий ўқув юртларига қабул қилиш ва ўқиш тизимини тубдан ўзгартириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқилаётгани ҳақида хабар берган эдик. Ушбу чора-тадбирлар доирасида олий ўқув юртларида шартнома асосида таҳсил олаётган икки ёки ундан ортиқ болали оилаларга имтиёзли таълим кредити бериш ва ўқув муддати тугагандан сўнг талаба томонидан ушбу кредитни қайтариш амалиётини жорий этиш режалаштирилган.
Молия вазирлиги Марказий банк билан биргаликда уч ой мобайнида ушбу амалиётни жорий этиш ва тижорат банкларига Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан имтиёзли кредитлар олиш учун мақсадли ресурслар ажратилишини таъминлаш чораларини кўриши керак.
Академик таътил беришнинг қуйидаги тартибини белгилаш режалаштирилган: академик таътил олиш истагини билдирган талабалар учун ўзларининг илтимосига биноан академик таътил даврида ўқиш доимий равишда мустақил таълим олиш имкониятини яратиб, сиртқи ва масофавий шаклларга (агар бундай ўқув турлари олий ўқув юртида мавжуд бўлса) ўтказилади;
оиланинг касал аъзосига ғамхўрлик қилиш сабабли анъанавий шаклда ўқишни давом эттира олмайдиган талабаларга ҳам академик таътил олиш ҳуқуқи берилади;
ўқиш даврида талабаларга академик таътил беришнинг миқдорий чекловлари бекор қилинди;
академик таътилдан қайтган талабаларни илгари тугатилган фанлардан қайта ўқитиш амалиёти бекор қилинади.
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигига Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси билан биргаликда бир ой ичида сиртқи ва масофавий шаклда академик таътил олиш истагини билдирган талабаларнинг мустақил ўқишини ташкил этишнинг ҳуқуқий асосларини яратишни назарда тутувчи қарор лойиҳасини Вазирлар Маҳкамасига киритиш топширилди.
Kreditlar
JISMONIY SHAXSLAR UCHUN KREDITLAR
ONLINE MIKROQARZ
Online mikroqarz – “Mikrokreditbank” ATB tomonidan ish haqi loyihasi doirasida ochilgan plastik kartalarga masofaviy qarz taqdim etish turi.
Onlayn mikroqarzning asosiy qismi foydalanishning oxirgi oʼttizinchi kunida qaytarish sharti bilan beriladi. Bunda, mijoz tomonidan oferta shartnomasi tasdiqlanganidan soʼng 3 bank ish kuni ichida foydalanish lozim, mijoz tomonidan foydalanilmagan taqdirda shartnoma keyingi kundan bekor qilinadi.
Onlayn mikroqarz oluvchi jismoniy shaxs soʼnggi ish joyida kamida 6 oy ishlagan (kredit olish davrida ishlab turgan) boʼlishi lozim.
Online mikroqarz dasturlashgan skoring tahlili asosida, qarz oluvchining bank plastik kartasiga oxirgi 4 oy davomida kirim boʼlgan ish haqi mablagʼlarini tahlil qilgan holda, oʼrtacha bir oylik ish haqining 50 foizi miqdorigacha, quyidagi shartlar asosida ajratiladi:
Online mikroqarz yillik foiz stavkasi: 24%
3 oygacha muddatda beriladi.
Kredit olish uchun asosiy talablar:
1. Qarzdorning boshqa kreditlari boʼyicha muddati oʼtgan qarzdorligi boʼlmasligi
2. Oxirgi 4 oy davomida bank kartasi orqali uzluksiz ish haqi tushumiga ega boʼlishi
MIKROQARZ
Mikroqarz naqd yoki qarz oluvchining nomiga milliy valyutada ochilgan plastik kartasiga o‘tkazib berish orqali 50 mln.soʼmgacha 12 oy muddatga ajratiladi.
Mikroqarz foizi:
Naqd pul shaklida – 12 oygacha – yillik 28 foizdan kam bo`lmagan miqdorda
Plastik kartochka orqali – 12 oygacha – yillik 27 foizdan kam bo`lmagan miqdorda
Mikrokreditbank ATB tizimida ochilgan ish haqi plastik kartalari egalari bo‘lgan byudjet tashkiloti xodimlari uchun: 18 oygacha – yillik 22 foizdan kam bo`lmagan miqdorda (plastik kartochka orqali)
Qarz oluvchi mikroqarz olish uchun bankning xizmat ko‘rsatuvchi filialiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
Eslatma! Kredit miqdori BHMni 150 barobaridan oshgan taqdirda, likvidlik garov mulki taqdim etiladi
OVERDRAFT KREDITI
Jismoniy shaxslarga “MKB Mobile” ilovasi orqali overdraft kredit ajratish joriy etildi.
“Qarz oluvchi” “MKB Mobile” ilovasi orqali overdraft krediti olishda filialga tegishli kredit hujjatlarini taqdim qilib 12 oy muddatga skoring tahlildagi belgilangan limit doirasidagi mablag‘ uchun yillik 24 foizdan kam bo`lmagan miqdorda kredit shartnomasi rasmiylashtiriladi.
Mikrokreditbank ATB tizimida ochilgan ish haqi plastik kartalari egalari bo‘lgan byudjet tashkiloti xodimlari uchun: 12 oygacha – yillik 22 foizdan kam bo`lmagan miqdorda
Overdraft kredit shartnomasi imzolanib, kuchga kirgandan so‘ng “Qarz oluvchi” shaxsiy telefoni orqali “PLAY MARKET”dan “MKB Mobile” ilovasini yuklab oladi va “MKB Mobile” ilovasidan foydalanish uchun ro‘yxatdan o‘tadi hamda oferta shartnomasi shartlari bilan tanishib chiqib elektron tarzda tasdiqlaydi.
Bank tomonidan hujjatlar rasmiylashtirilgandan so‘ng mijozga “MKB Mobile” ilovasi orqali overdraft kredit liniyasi ochilganligi hamda ID raqami ko‘rsatilgan holda SMS xabarnoma jo‘natiladi.
“Qarz oluvchi” tomonidan “MKB Mobile” ilovasidagi “TO‘LOVLAR” modulidan “Bank operatsiyalari” yo‘nalishi orqali “Overdraft kredit” xizmatiga o‘tiladi. SMS xabarnoma orqali jo‘natilgan ID raqami kiritiladi. Shundan so‘ng overdraft kredit shartnoma summasi avtomat tarzda paydo bo‘ladi. Qarz oluvchi kunning hohlagan paytida pul mablag‘iga bo‘lgan ehtiyojlarini plastik kartasi orqali ishlata oladi.
Overdraft krediti Mikrokreditbank tomonidan ish haqi va pensiya toʼlovlari hisob-kitobi uchun emissiya qilingan bank kartasi orqali beriladi;
Overdraft limiti bank filiali kredit komissiyasi tomonidan kreditdan foydalanishning ikkinchi oyidan boshlab har oyda kamayib borish tartibida oʼrnatiladi;
Overdraft krediti oluvchi jismoniy shaxs soʼnggi ish joyida kamida 3 oy ishlagan (kredit olish davrida ishlab turgan) boʼlishi lozim;
Overdraft krediti qarzdorning oʼrtacha oylik ish haqi yoki pensiyaning 3 barobari miqdorigacha ajratiladi;
Overdraft krediti boʼyicha shartnoma muddati tugashidan kamida 30 kun oldin tomonlardan biri kredit shartnomasini muddatini uzaytirmaslik yuzasidan xabarnoma bermasa overdraft shartnomasiga qoʼshimcha kelishuv rasmiylashtirilgan holda yana 12 oyga uzaytirilishi mumkin;
Overdraft kreditidan foydalanish davrida surunkasiga 60 kun davomida mijozning bank kartasiga pul mablagʼi kelib tushmasa, bank tomonidan ushbu kreditga limit berish toʼxtatiladi va kredit shartnomasining amal qilishi bekor qilinadi.
Qarz oluvchilar bankka quyidagi hujjatlarni taqdim qilishida:
ISTE’MOL KREDITLARI
Iste’mol krediti 18 (o’n sakkiz) yoshga to’lgan va muomala layoqatiga ega, doimiy yashash joyida ro’yxatdan o’tgan, shuningdek o’z faoliyati natijasida olinadigan daromadlar, hamda boshqa qonuniy daromad manbalarga ega bo’lgan jismoniy shaxslar (O’zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet davlatlari fuqarolari, shuningdek fuqaroligi bo’lmagan shaxslar)ga ajratiladi.
Iste’mol kreditlari O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan iste’mol tovarlarini (xizmatlarni) ishlab chiqaruvchi korxona yoki tashkilotning bankdagi hisob-varag’iga pul mablag’larini o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladi.
36 oygacha – yillik 28 foizdan kam bo`lmagan miqdorda
Mikrokreditbank ATB tizimida ochilgan ish haqi plastik kartalari egalari bo‘lgan byudjet tashkiloti xodimlari uchun: 36 oygacha – yillik 20 foizdan kam bo`lmagan miqdorda
Kredit oluvchilarga kredit mablag’lari quyidagi maqsadlar va muddatlarga ajratiladi:
1. Davolanish xarajatlari uchun bazaviy hisoblash miqdorining 60 barobarigacha
2. To’y marosimlarini o’tkazish xarajatlari uchun bazaviy hisoblash miqdorining 100 barobarigacha
3. Avtomobillarga gaz ballonlari o’rnatish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 50 barobarigacha
4. O’zbekiston Respublikasi hududida joylashgan dam olish maskanlarida dam olib davolanish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 40 barobarigacha
5. Quyosh batareyalari sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 150 barobarida
6. Avtotransport vositalari oynalarining tusini o`zgartirish (qoraytirish) uchun bazaviy hisoblash miqdorining 50 barobarigacha
7. Yashash sharoitini yaxshilash maqsadida turar joylarga temir darvoza, panjara, yog’och-alyumin eshik-romlar, santexnika jixozlari (uskunalari) sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 100 barobarigacha
8. Uy tomini yopish va ta’mirlash (shifer, tunuka, cherepitsa, yog’och va boshqalar) sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 150 barobarigacha
9. Uy xo’jaligida foydalanish maqsadida suv nasoslari, elektr generatorlari sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 30 barobarigacha
10. Umumta’lim maktablari o’quvchilari uchun zamonaviy maktab formalarini (bahor-kuz va qish mavsumida kiyiladigan) xarid qilish uchun maktab formasi narxining 50 foizigacha bo’lgan miqdorda, ya’ni bazaviy hisoblash miqdorining 20 barobarigacha
11. Mebellar, oshxona jihozlari, televideo apparaturalar, orgtexnikalar, sport anjomlari va boshqa uy-ro’zg’or buyumlari sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 150 barobarigacha
12. Maxsus o’quv kurslarida (haydovchilik, hamshiralik, chevarlik, til o’rganish va boshqalar) o’qish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 20 barobarigacha
13. Safarbarlik chaqiruvi rezervi xizmati to’lovlari uchun (O’z.Res.MVning ““Safarbarlik chaqiruvi rezervi mablag’lari” maxsus hisob raqamiga badal o’tkazish tartibi to’g’risida”gi shartnomada mehnatga haq to’lashning eng kam miqdorining belgilangan barobari miqdorigacha
14. O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan motosikl va motomobil hamda skuterlar sotib olish uchun bazaviy hisoblash miqdorining 150 barobarigacha
Bankka taqdim etiladigan hujjatlar:
Kredit muddati – 6 oy imtiyozli davr bilan 20 yilni ham qo’shgan holda;
Kredit foizi – Toshkent shahrida yillik 18%, viloyatlarda yillik 17% dan taklif etadi;
Kredit toʼlov usuli – annuitet va differiansial usulida
Dastlabki badal barcha hududlarda bir xil 15 foizdan kam bo’lmagan miqdorda.
Kredit faqat birlamchi bozordagi xonadonlar xaridi uchun taqdim etiladi!
Kredit miqdori:
Qishloqlarda: Kvartira qiymatining 85 foizigacha va 238 mln soʼmdan ortiq boʼlmagan miqdorda
Viloyatlarning shahar hududlarida: Kvartira qiymatining 85 foizigacha va 309,4 mln soʼmdan ortiq boʼlmagan miqdorda
Toshkent sha h rida: Kvartira qiymatining 85 foizigacha va 339,15 mln soʼmdan ortiq boʼlmagan miqdorda
Ipoteka krediti oluvchilarga quyidagi talablar qoʼyiladi:
– ipoteka krediti kredit olish uchun murojaat qilgan kunida 18 yoshga toʼlgan va 60 yoshdan oshmagan Oʼzbekiston Respublikasi fuqarosi;
– ipoteka krediti boʼyicha hisoblangan foizlarni va asosiy qarzni toʼlov jadvaliga muvofiq har oyda qaytarish imkoniyatiga ega boʼlgan doimiy ish joyiga, shaxsiy yordamchi yoki dehqon xoʼjaligidan yoxud yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatidan doimiy daromadga ega boʼlishi;
– qarz oluvchining barcha kreditlari va mikroqarzlari (jumladan olinadigan ipoteka krediti) boʼyicha oʼrtacha oylik toʼlovlari, yaʼni qarz yuki koʼrsatkichi miqdorining qarz oluvchi va birgalikda qarz oluvchilarning tasdiqlangan oʼrtacha oylik daromadiga nisbati 70 foizdan yuqori boʼlmasligi;
– ipoteka krediti ajratish haqidagi arizani koʼrib chiqish vaqtida kredit tashkilotlaridan avval olgan kreditlari boʼyicha muddati oʼtgan qarzdorligi mavjud boʼlmagan jismoniy shaxslar ipoteka krediti olishlari mumkin.
Bank o’z mablag’lari hisobidan birlamchi bozordagi ko’p qavatli uylardan kvartira sotib olish uchun ipoteka kreditlari:
Kredit muddati – 5-7 yil (boshlang’ich badal 25%);
Talab etiladigan hujjatlar ro‘yxati:
Ipoteka krediti olishda qarz oluvchining daromadlari yetarli bo’lmaganda qo’shimcha kafil bo’lgan shaxslardan quyidagi hujjatlar talab etiladi:
Yakka tartibdagi uy-joylarni qurish va qayta qurish uchun ipoteka kreditlari
Kredit maqsadi: Yakka tartibdagi uy-joylarni qurish va rekonstruksiya qilish uchun. Bunda, jismoniy shaxslarga qonunda belgilangan tartibda uy-joy qurish uchun ajratilgan yer uchastkalarida yakka tartibdagi uy-joylarni qurish va qayta qurish uchun kreditlar ajratiladi.
Kredit muddati: 20 yilgacha
Аsosiy qarz boʼyicha imtiyozli muddat (differensial toʼlov shakli boʼlganda): 6 oygacha
Foiz stavkasi: yillik 17%
Boshlangʼich badal: Barcha hududlarda – 15%
Kredit toʼlash shakli: Аnnuitet/differensial
Kreditning eng koʼp miqdori:
Mijozga qoʼyiladigan umumiy talablar:
Qarz oluvchi tomonidan taqdim etiladigan hujjatlar:
Imtiyozli ipotekani qanday olish mumkin: qadamlar, alohida jihatlari, fikrlar
Arzon uylar qurilishi bo‘yicha davlat dasturi kelasi yili yakunlanadi. Agar uning muddati uzaytirilmasa, unda hozirgi kunlar imtiyozli ipoteka olish uchun deyarli oxirgi imkoniyat.
Spot bundan avvalroq ipoteka kreditlari sharhini e’lon qilgan edi. Banklar taklif etayotgan 18%dan 32%gacha foizli stavka mamlakatning ko‘p fuqarolari uchun qimmatlik qilishi mumkin, shuning uchun O‘zbekistonda aholining muayyan qatlamlari imtiyozli kredit olishlari mumkin bo‘lgan davlat dasturi amal qiladi.
Shu yo‘sinda foydali shartlardagi ipoteka yosh oilalar va o‘z turar-joy sharoitlarini yaxshilashga muhtoj odamlarga imkoniyat yaratadi. Dastur haqida Spot sharhida batafsilroq to‘xtalamiz:
Imtiyozli ipoteka kimlarga beriladi?
2016 yilning oxirida 2017−2020 yillarda ko‘p qavatli namunali uylar qurilishi dasturi boshlangan edi.
Respublika bo‘yicha to‘rt yil ichida 50 ming xonadonli 1200 dan ortiq uy qurilishi lozim. Ularning 592 tasi (23 mingdan ortiq xonadon) Toshkentda, Sergeli tumanidagi uylardir.
Uylar yosh oilalarga, puturdan ketgan uylarda yashayotganlar, shuningdek, turar-joy sharoitlarini yaxshilashga muhtoj fuqarolarga beriladi.
Bunda quyidagi mezonlar hisobga olinadi:
Yosh oila toifasiga birinchi marta nikohdan o‘tgan 30 yoshgacha (bu yoshdagilar ham kiradi) bo‘lgan er-xotinlar kiradi.
Kredit 20 yilga beriladi. Dastlabki besh yil davomida foiz stavkasi 7%ga, qolgan 15 yilda MB qayta moliyalashtirish stavkasi bo‘yicha (16%ga) teng. Shuningdek, uch yillik imtiyozli davr bo‘lib, unda qarzdor asosiy qarzni uzmasligi va faqat bankka foizlarni to‘lashi mumkin.
Qarzdorning kredit to‘lashga yo‘naltirilgan ish haqidan daromad solig‘i olinmaydi.
Bundan tashqari, jismoniy shaxslar ipotekani to‘lab bo‘lmagunlaricha mulk solig‘i to‘lamaydilar. Shu bilan birga agar kreditni uzish muddati tugaganidan keyin 5 yil mobaynida uy sotiladigan bo‘lsa to‘lanmagan soliqlarni davlatga qaytarishga to‘g‘ri keladi.
Qarzdorlik bo‘yicha hamkor faqat er (xotin) yoki yaqin qarindoshlar — ota-ona, aka-ukalar, opa-singillar, farzandlargina bo‘lishi mumkin.
Kreditni qanday olish mumkin?
Birinchi qadam — tuman hokimligiga murojaat qilinadi, u ariza blanki va kerakli hujjatlar ro‘yxatini taqdim etadi. Asosiy hujjatlarga quyidagilar kiradi:
Bunga fuqarolik yig‘ini, mahalla raisi, profilaktika inspektori, qo‘shnilar imzo chekkan uy-joy sharoiti o‘rganilgani to‘g‘risidagi akt kiradi.
Unda uyda ro‘yxatda turuvchilar va haqiqatan yashovchilar soni, bino maydoni, yashovchilarning har biriga o‘rtacha to‘g‘ri keladigan kvadrat metr va hokazolar ko‘rsatiladi.
Bundan tashqari, hokimlikda kadastr boshqarmasidan oila a’zolari nomida mulk yo‘qligi to‘g‘risida ma’lumotnoma ham talab etilishi ham mumkin. Bu yaqin qarindoshlarda nomzod yashab turishi mumkin bo‘lgan uy bor-yo‘qligini aniqlash uchun qilinadi.
Bu hujjatlarni har bir tuman hokimligida tashkil etilgan hududiy komissiya ko‘rib chiqadi. Ayni u arizani qondirish yoki qondirmaslik to‘g‘risida qaror chiqaradi.
Tuman ma’muriyati ariza berganlarning barchasini ro‘yxatga kiritadi, shu tarzda yangi qurilayotgan uydan imtiyozli ravishda xonadon olish istagida bo‘lganlardan navbat shakllanadi.
Masalan, Mirzo Ulug‘bek tumani hokimligida avgust oyi boshidagi holatga ko‘ra, bu ro‘yxatdan 3 mingdan ortiq kishi o‘rin olgan.
Ma’lum bir odamga uy ajratishdan avval komissiya u bilan uchrashadi, unda hujjatlar tekshiriladi, lozim bo‘lsa u uy-joy sharoitini yaxshilashga nechog‘lik muhtojligini aniqlashtirish uchun qo‘shimcha savollar beriladi.
Shunday qilib, hozir hujjat topshirishga qaror qilganlar omadlari chopsa, shu yil oxiri-kelasi yilning boshlarida komissiyadan o‘tish uchun navbatlarini kutishlari mumkin. Bu vaqtni samarali o‘tkazish va dastlabki badalni to‘lash uchun zarur bo‘lgan mablag‘ni to‘plashga sarflash mumkin.
Agar hujjatlar barcha talablarga to‘liq javob bersa ariza qondiriladi va komissiya unga hali endi poydevori qo‘yilayotgan binodan uy ajratadi. Ariza bergan kishiga uy ajratilgandan keyin ikki oy davomida u bank hisobiga dastlabki badalni to‘lashi lozim.
Kredit faqat uy foydalanishga topshirilgandan keyingina rasmiylashtiriladi. Qarz oluvchi bank bilan shartnoma imzolashdan tashqari mulkni sug‘urta qilishi, oldi-sotdi shartnomasini notariusda rasmiylashtirishi va xonadonni Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining hududiy bo‘limlarida ro‘yxatdan o‘tkazishiga to‘g‘ri keladi.
Qisqacha, imtiyozli ipoteka olish quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi:
Ariza bergandan to yangi uyga ko‘chib kirguncha o‘tadigan umumiy vaqt turli vaziyatlarga (masalan, hokimlikdagi navbat kutishlarga) bog‘liq bo‘ladi.
Yuqorida ko‘rsatilgan barcha bosqichlar eng yahshi holatda bir necha oy (qayta taqsimlash holatlarida), yomon holatda esa ikki yildan ortiq vaqtni talab etadi. Masalan, arzon uylardan xonadon olish bo‘yicha boshidan o‘tganlarini Spot bilan baham ko‘rgan Yelena Goloyanda quyidagicha kechdi:
Yelena Goloyan
Sergelidagi uylardan biriga ko‘chib o‘tishni kutmoqda
Biz 2017 yilning martida ariza berganmiz va hali hamon kutyapmiz. O‘shandayoq navbatda 700dan ortiq kishi bor edi, shuning uchun biz komissiya bilan suhbatga 2018 yilning fevralida kirdik.
Kutib o‘tirishning foydasi yo‘qligini, hech kim komissiya bilan uchrashuvga chaqirmasligini tushundik — hokimlik ostonasiga o‘tirib olish kerak ekan.
Avval biz umumiy maydoni 56 kvadrat metr bo‘lgan uch xonali uyni tanladik, o‘sha vaqtlarda kichik hajmdagi uylar qurilardi. Rad etishdi, ikkimiz uchun uch xonali uy kattalik qilishini, ular odatda ko‘p farzandli oilalarga berilishini aytishdi. Biroq biz uning uchun pul to‘lashga tayyor edik, buning ustiga 56 kv.metr — uncha ko‘p ham emas.
Bizga boshqa uydan xonadon taklif qilishdi, bu uyni 2018 yil kuzida emas, balki 2019 yilning boshida foydalanishga topshirish rejalashtirilgan. Unda ikki xonali uyning maydoni 70 kv.m. atrofida edi.
Biz kutishga tayyor ekanimizni bildirdik va avvaldan 40% hajmidagi to‘lovni to‘lash uchun bir oy vaqt berishdi. O‘shanda bir kvadrat metr 2,8 mln so‘m edi, shuning uchun uyning narxi 200 mln so‘m atrofida, birinchi badal esa 80 mln so‘m bo‘ldi.
Shundan keyin muammolar kelib chiqa boshladi. Biz tanlagan uy ikkinchi qavatda edi. Ikki oydan so‘ng bizning binodagi ikki qavatni poliklinika egallashini bildirishdi. Bizga boshqa uylarni ko‘rsatishdi, biroq ular 6−7 qavatlarda joylashgandi. Bahs-tortishuvlar uzoq davom etdi, nihoyat biz rozi bo‘ldik.
2018 yilning kuzida bilsak, bizga xonadon ajratilgan 17-uyning qurilishi hatto boshlanmagan ekan. Birorta tashkilot javobgarlikni o‘z zimmasiga olgani yo‘q. Hokimlikda ular faqat taqsimlash, bankda esa kredit berish, qurilish kompaniyasi esa faqat rejaga muvofiq uy qurilishi bilan shug‘ullanishlarini aytishdi.
Oxirgi imkoniyat
Bu yil foydalanishga topshiriladigan uylarning 90%i taqsimlab bo‘lingan. Demak, komissiya yaqin vaqt ichida qurilishi kelasi yili boshlanadigan uylarni taqsimlashga kirishadi.
Arzon uy-joylar qurilishi bo‘yicha davlat dasturi kelasi yili yakunlanadi. Faqat Toshkentning o‘zida har bir tumanda bir necha ming kishilik navbatlar tizilganini, kelasi yili 6 mingdan ortiq xonadonli uylar foydalanishga topshirilishi rejalashtirilganini hisobga oladigan bo‘lsak, barcha arizalar qondirilmaydigan vaziyat yuzaga kelishi ehtimoli bor.
Biroq poytaxt hokimligida Spot’ga hukumat dasturni yana bir necha yilga uzaytirish masalasini ko‘rib chiqayotganini ma’lum qilishdi.
Bu o‘rinda bunday uylarda har bir kvadrat metr narxi yil sayin oshib borishini hisobga olish lozim. Kelasi yili u 5 mln so‘mdan kam bo‘lmaydi, ya’ni bozor narxiga maksimal darajada yaqinlashadi, ba’zan xatto ayrim hududlardagi ikkilamchi bozordagi takliflardan oshishi ham mumkin.
Arzon uylar qurilishi davlat dasturi qishloq joylarda ham amal qiladi. Faqat kredit xonadon sotib olishga emas, balki namunali uy qurilishiga beriladi. Taqsimlash mahalliy ma’muriyat tomonidan amalga oshiriladi, kredit esa “Qishloqqurilish bank” tomonidan ajratiladi.